Filtr HEPA czy EPA? Jaki filtr wylotowy do odkurzacza wybrać?

Skuteczność filtra wylotowego w odkurzaczu decyduje o jakości powietrza jakim oddychamy. Przed zakupem odkurzacza zobacz czy wyposażony jest w filtr EPA czy może filtr HEPA.

Filtry wlotowe w odkurzaczach

Filtry wlotowe odpowiedzialne są przede wszystkim za wyłapywanie fizycznego brudu takiego jak kurz, okruchy, włosy czy sierść zwierząt. Z zależności od typu odkurzacza zadanie to może być realizowane w różny sposób.

W przypadku klasycznych odkurzaczy workowych wszelkiego rodzaju zabrudzenia zaciągane przed odkurzacz zbierane są w wymiennym papierowym lub tekstylnym worku, który sam w sobie pełni rolę filtra.

W odkurzaczach cyklonowych za filtrację zanieczyszczeń odpowiada sama, specyficzna budowa urządzenia. Wciągane wraz z brudem powietrze wprowadzane jest w silny ruch wirowy (cyklonowy) który skuteczne odseparowuje zanieczyszczenia do specjalnego pojemnika.

Jeszcze inaczej filtrowanie zanieczyszczeń wygląda w przypadku odkurzaczy z filtrem wodnym. W tego typu urządzeniach to właśnie wypełniony wodą zbiornik zatrzymuje wszelkiego rodzaju zabrudzenia także te niewidoczne gołym okiem jak chociażby pyłki czy roztocza.

Z punktu widzenia jakości powietrza którym oddychamy kluczową rolę mają jednak nie wspomniane powyżej filtry wlotowe, a znajdujące się na drugim końcu odkurzacza filtry wylotowe, zwane także filtrami wyjściowymi. To właśnie od ich skuteczności zależy jak czyste będzie powietrze wydmuchiwane przez odkurzacz. 

Najpopularniejszym i najczęściej spotykanym rodzajem filtrów wylotowych stosowanych obecnie w odkurzaczach są filtry HEPA.

Krótka historia filtra HEPA

Sam skrót Hepa wywodzi się od frazy High-efficiency particulate air którą można przetłumaczyć jako wysokoskuteczny cząsteczkowy filtr powietrza. W języku angielskim dla tego typu filtrów stosowane są także zamiennie nazwy high-efficiency particulate absorbing lub high-efficiency particulate arrestance.

Historia filtra HEPA zaczyna w latach czterdziestych dwudziestego wieku, kiedy to ten wysokoskuteczny filtr został stworzony i po raz pierwszy użyty w Stanach Zjednoczonych w wojskowym projekcie Manhattan. Jego rolą była ochrona przed skutkami promieniowania radioaktywnego przy produkcji broni nuklearnej
Po zaledwie dekadzie rozwiązanie to zostało skomercjalizowane, a nazwa HEPA stała się zastrzeżonym znakiem towarowy.
Wraz z upowszechnianiem się tego typu filtrów nazwa HEPA zaczęła być szerzej stosowana do określania wysokoskutecznych filtrów powietrznych.

Obecnie filtry HEPA znajdują swoje zastosowanie nie tylko w odkurzaczach czy oczyszczaczach powietrza, ale także w różnych gałęziach gospodarki jak chociażby przemysł lotniczy, farmaceutyczny, elektroniczny czy nawet przemysł spożywczy.

Budowa filtra HEPA

Filtry HEPA wykonywane są z włókien szklanych układanych w warstwy i łączonych ze sobą za pomocą żywic syntetycznych. Choć tego typu filtry kojarzymy raczej z niewielkimi rozmiarami to ich rzeczywista powierzchnia jest wielokrotnie większa. Kompaktowe wymiary filtry HEPA zawdzięczają harmonijkowej konstrukcji zamkniętej w plastikowej ramce.

Jak działa filtr HEPA?

Działanie filtrów HEPA wykorzystuje trzy podstawowe procesy takie jak przechwytywanie, zderzanie i dyfuzja, których celem jest filtrowanie cząstek o różnej wielkości. Najtrudniejszymi do wyłapania są cząstki zanieczyszczeń o wielkości 0,3 µm zwane MPPS (Most Penetrating Particle Size – cząstki o najbardziej penetrującym rozmiarze). Wynika to z faktu, że dokładnie taki rozmiar, czyli 0,3 µm, mają pory filtra przez które przepływa powietrze.
To właśnie skuteczność w wyłapywaniu cząstek tej wielkości wykorzystywana jest do określania klasy filtra HEPA. Co ciekawe filtry, HEPA dużo skuteczniej radzą sobie z wyłapywaniem nie tylko większych (0,4 µm), ale nawet trzy razy mniejszych cząstek o rozmiarze 0,1 µm. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się to nieintuicyjne tak właśnie działają prawa fizyki.

Klasy filtrów HEPA

Nazewnictwo tego rodzaju filtrów jest kwestią dość zawiłą. Niejasności wynikają głównie ze zmian w oznaczeniach które miały miejsce w 2010 roku. Niższej klasy filtry HEPA H10, HEPA H11 oraz HEPA H12 zostały odpowiednio przemianowane na EPA E10, EPA E11, EPA E12. Innymi słowy mniej skuteczne filtry straciły z pełnej nazwy High Efficiency Particulate Air Filter pierwszy człon “High” sugerujący ich wysoką sprawność w filtrowaniu.
Wyższej klasy filtry HEPA H12 i HEPA H13 po zmianach zatrzymały swoją nazwę.

EPA E10 (dawna nazwa HEPA H10) – najniższej klasy filtry, których całkowita skuteczność filtrowania kształtuje się na poziomie 85%

EPA E11 (poprzednia nazwa HEPA H11) – w tym przypadku całkowita skuteczność filtracji sięga 95%

EPA E12 (poprzednia nazwa H12) – filtry E12 posiadają wysoką skuteczność wynoszącą 99,5%, którą można uznać za zupełnie wystarczającą w przypadku domowych odkurzaczy

HEPA H13 – całkowita skuteczność 99,95% i skuteczność miejscowa 99,75% doskonale sprawdzą się w odkurzaczach dla alergików.

HEPA H14 – to najwyższa klasa filtra stosowana w nielicznych odkurzaczach domowych. Alergicy kupujący odkurzacz z takim filtrem mogą być pewni jego najwyższej skuteczności w filtrowaniu powietrza

Oprócz filtrów klasy EPA i HEPA występują także super filtry ULPA (Ultra-low particulate air). Ze względu na swoje zaawansowanie i koszt wytworzenia używane są one jednak wyłącznie w najbardziej wymagających zastosowaniach przemysłowych.

Jaki filtr do odkurzacza wybrać?

Najprościej mówiąc im wyższa klasa filtra tym lepiej. Zwłaszcza jeśli szukamy odkurzacza dla alergików, który skutecznie upora się z filtrowaniem nawet najmniejszych cząstek roztoczy czy kurzu.
Obecnie różnice cenowe między odkurzaczami wyposażonymi w filtry niższej i wyższej klasy są nieznaczne i nawet w tanich modelach nie przekraczających 300 zł znajdziemy już filtry HEPA H13.

Czyszczenie filtra HEPA

Skuteczność działania filtra wylotowego HEPA w odkurzaczu zależy głównie od jego stanu. Stary, zabrudzony filtr będzie zdecydowanie mniej efektywny w filtrowaniu wydmuchiwanego powietrza niż jego nowy i czysty odpowiednik. Stąd też większość producentów odkurzaczy zaleca regularne czyszczenie lub wymianę filtrów wylotowych.
Skąd mamy wiedzieć czy filtr HEPA można czyścić?
Informację na ten temat powinniśmy bez problemu odnaleźć w instrukcji obsługi urządzenia. Alternatywnym rozwiązaniem może być próba zidentyfikowania oznaczenia filtra, a następnie wyszukanie danego modelu na stronie producenta.
Zdarza się także, że producenci umieszczają na filtrze ikonę kranu oznaczającą możliwość płukania filtra pod bieżącą wodą.

Zmywalne i niezmywalne filtry HEPA

To czy filtr nadaje się do czyszczenia możemy także określić we własnym zakresie.
Co do zasady filtry HEPA dzielimy na filtry zmywalne (które można czyścić) i filtry niezmywalne (które powinno się wymieniać). Elementem który może nam pomóc w identyfikacji jest materiał z którego wykonany jest filtr.

Zmywalny filtr HEPA – tego typu filtry wykonane są głównie z materiałów syntetycznych jak chociażby poliester, które dobrze znoszą kontakt z wodą, a po wyczyszczeniu odzyskują swoje właściwości

Niezmywalny filtr HEPA – filtry które nie nadają się do czyszczenia wykonane są zazwyczaj z celulozy

Jak często wymieniać filtr HEPA do odkurzacza?

W przypadku filtrów niezmywalnych jednym słusznym rozwiązaniem jest wymiana filtra na nowy. Żywotność filtra zależy od kilku czynników. Pierwszym z nich jest oczywiście częstotliwość odkurzania. Im częściej korzystamy z odkurzacza tym szybciej filtr będzie tracił swoje właściwości, a tym samym skuteczność. Drugim czynnikiem są oczywiście warunki w jakich używamy odkurzacza. Co naturalne, w pomieszczeniach takich jak garaż czy domowa piwnica ilość kurzu czy roztoczy w powietrzu jest zdecydowanie większa niż chociażby w dziecięcej sypialni. Cięższe warunki to większe wyzwanie dla filtra który ulegał będzie szybszej degradacji.

Konieczność wymiany filtra HEPA może sugerować głośniejsza praca odkurzacza, jego mocniejsze nagrzewanie lub odczuwalnie niższa moc ssania. Zwlekanie z wymianą filtra może mieć w dłuższej perspektywie niekorzystny wpływ na żywotność odkurzacza, a nawet doprowadzić do jego awarii.

Osobiście sugerowalibyśmy wymianę filtra wylotowego przynajmniej dwa lub trzy razy do roku. Ceny filtrów HEPA nie są przesadnie wysokie, a kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt złoty to naszym zdaniem niska cena jak za możliwość oddychania czystym powietrzem.

Jak wygląda sytuacja w przypadku filtrów zmywalnych?

Jak czyścić zmywalny filtr HEPA?

Czyszczenie zmywalnego filtra HEPA jest stosunkowo nieskomplikowanym zabiegiem. Po wyciągnięciu filtra, ukrytego zazwyczaj pod kratką na tylnej części odkurzacza, wystarczy bowiem przemyć go pod bieżącą wodą.
Chcąc uzyskać jak możliwie najlepsze rezultaty możemy pokusić się o spłukanie filtra wodą pod ciśnieniem lub o użycie delikatnych środków chemicznych jak chociażby płyn do mycia naczyń.
Przestrzenie między poszczególnymi żebrami filtra możemy także dodatkowo przeczyścić patyczkiem higienicznym.
Należy przy tym pamiętać,aby przed ponownym zastosowaniem umytego filtra pozostawić do całkowitego wyschnięcia.

W kwestii częstotliwości czyszczenia filtra zmywalnego obowiązują podobne zasady jak w przypadku filtrów niezmywalnych. Im częściej i intensywniej używamy odkurzacza tym częściej powinniśmy czyścić filtr wylotowy.

Możliwość czyszczenia filtra nie oznacza jednak, że powinniśmy raz na zawsze zapomnieć o jego wymianie. Co prawda filtry zmywalne mają dłuższą żywotność, ale mimo to zaleca się ich wymianę co maksymalnie dwa lata.

W wysokiej klasy filtry są także wyposażone najlepsze odkurzacze pionowe, roboty sprzątające i inne dobre odkurzacze bezprzewodowe.

Odkurzacze wyposażone w wysokiej klasy filtry wylotowe

Zelmer, Electrolux, Philip czy Samsung. Te i wiele innych marek stosują w swoich odkurzaczach wysokoskuteczne filtry klas EPA i HEPA. 

Zelmer ZVC307XT

Najpopularniejsze rankingi